Hiperurykemia i dna moczanowa
#dna moczanowa # kwas moczowy # podagra # hiperurykemia
Kwas moczowy – produkt uboczny metabolizmu puryn i fruktozy w wątrobie, marker funkcjonowania mitochondriów w wątrobie. Powstaje również na skutek spożywania alkoholu, które nasilają degradację nukleotydów purynowych. Poniżej wiedza w pigułce dotycząca tego zagadnienia
Przyczyny:
Zwiększona produkcja kwasu moczowego
Zaburzony metabolizm kwasu moczowego
Oraz kombinacja obydwu tych procesów
70% puryn w naszym organizmie to puryny pochodzące z tkanek
30% pochodzi z diety
Za dopuszczalną normę uznaje się stężenie 5,0 – 6,8 mg/dl
Powyżej 5,5 mg/dl dysfunkcja mitochondriów i oporność na insulinę
Wartość powyżej 9 mg/dl – duże prawdopodobieństwo, że do ataku dny dojdzie prędzej czy później
Podwyższony kwas moczowy w surowicy nie zawsze oznacza dnę moczanową, ale można uznawać, że dłużej utrzymujący się poziom powyżej 6,8 mg/dl może powodować jej początkowe stadium
Podwyższony kwas moczowy w surowicy może również oznaczać, że pijemy mało wody i aby to ocenić należy przeanalizować jeszcze hematokryt (łączna objętość parametrów czerwono krwinkowych w próbce) jego podwyższony poziom może świadczyć o odwodnieniu wówczas poziom kwasu moczowego w surowicy będzie powyżej normy.
Na podwyższony poziom kwasu moczowego wpływają także leki NLPZ z kwasem acetylosalicylowym (polcard, aspirin, polopiryna, acard)
Należy pić ok 3 L wody na dobę, ograniczamy czarną herbatę wykluczamy całkowicie piwo, wino.
Kawa nie powinna stanowić problemu.
Dna moczanowa to choroba metaboliczna, rodzaj zapalenia stawów, którego przyczyną jest długo utrzymujące się podwyższone stężenie kwasu moczowego. Niegdyś́ określana chorobą bogatych ludzi zwana również podagrą. Zwiększone stężenie kwasu moczowego, niezależnie od występowania objawów dny moczanowej, łączy się̨ ze zwiększonym ryzykiem występowania wielu chorób, w tym głownie układu sercowo naczyniowego.
Choroba znacznie częściej występuje u mężczyzn niż̇ u kobiet, ponieważ estrogeny sprzyjają̨ nerkowemu wydalaniu kwasu moczowego. Pogłębieniu choroby sprzyja duże spożycie pokarmów bogato purynowych (dojrzewające mięso, podroby, owoce morza) oraz substancji nasilających katabolizm nukleotydów (fruktoza, alkohol)
Choroba charakteryzuje się odkładaniem kryształków kwasu moczowego w stawach co bezpośrednio prowadzi do powstania stanu zapalnego i dolegliwości bólowych. Tego rodzaju kryształki mogą̨ odkładać́ się̨ w obrębie mięśnia i zastawek serca i może prowadzić do zaburzenia rytmu serca. Kwas moczowy działa prozapalnie pobudzając syntezę cytokin, które wpływają̨ na inicjację procesów zapalnych śródbłonka i rozwój zmian miażdżycowych.
Inne choroby wywołane zaburzeniami przemiany purynowej to zapalenie nerek oraz kamica nerkowa.
Dnę moczanową dzielimy na Pierwotną i wtórną
Pierwotna – w 90% to upośledzone wydalanie kwasu moczowego przez nerki a ok 10% nadprodukcja kwasu moczowego z powodu wrodzonych zaburzeń enzymatycznych
Wtórna – zwiększona podaż puryn w diecie i nadużywanie alkoholu oraz nadużywanie leków upośledzających wydalanie kwasu moczowego
Rozpoznanie dny moczanowej (co najmniej dwa z poniższych)
Podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy najlepiej w dwóch badaniach z różnego okresu
Przynajmniej dwa napady bólu i obrzęku stawu w obrębie kończyny
Napadowy ból i obrzęk w pierwszych stawach paliczka śródstopia
Obecnosc guzków dnawych
Ustąpienie objawów po podaniu kolchicyny
Podwyższone CRP i OB
Czynniki wywołujące napad dny moczanowej
Spożycie alkoholu szczególnie piwa
Spożycie w jednym daniu dużej ilości pokarmu bogatego w puryny
Intensywny wysiłek fizyczny
Urazy i zabiegi operacyjne
Obfity posiłek
Odwodnienie
Objawy napadu dny moczanowej
Zaczerwienienie, kłucie, obrzęk, pieczenie zajętego stawu
Narastanie bólu stopniowo nawet do 24 h
U niektórych pacjentów ból nasila się w nocy i nad ranem
Nieleczona dna to napady bólu trwające od kilku godzin do nawet 2 tygodni
Często gorączka i uczucie zdenerwowania i rozdrażnienia
Dna moczanowa rozwija się po ok 10 latach od wystąpienia pierwszego ostrego napadu i prowadzi do kalectwa
Stopnie w rozwoju choroby
I – hiperurykemia czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego
II – odkładanie się kryształków kwasu moczowego
III – stan zapalny zaatakowanego stawu
IV – guzki dnawe, uszkadzanie stawów, gdzie konieczna może być operacja
Pierwsze dwa stopnie są bezobjawowe i mogą trwać wiele lat
Leczenie dny moczanowej w przypadku ostrego zapalenia stawów
Kolchicyna
Ibuprofen lub ketoprofen
glikokortykosteroidy
Leczenie dny moczanowej z towarzyszącą hiperurykemią
Inhibitory oksydazy ksantynowej (Milurit, Argadopin, Prohidna, Denofix)
Powikłania nieleczonej hiperurykemii
Nadciśnienie tętnicze
Może uszkadzać nerki i powodować białkomocz
Dysfunkcja śródbłonka naczyń krwionośnych
Nasilony stres oksydacyjny
Sprzyja insulinooporności i nadwadze
Sprzyja powstawianiu stanów zapalnych
Najważniejsze zalecenia
Wykluczenie całkowite
- sacharoza (cukier) i wszystkie wyroby, które go zawierają
- fruktozę – soki wyciskane oraz wyroby w szczególności z syropu glukozowo-fruktozowego
- ryby (sardynki, szprotki, pstrąg, tuńczyk, okoń, śledź)
- Wywary mięsne (buliony, sosów z kości, rosół)
- owoce morza
- owoce suszone
- drożdże
- podroby
- soja
- alkohol a w szczególności piwo
Ograniczenie
- mięso czerwone, dziczyzna
- grzyby
- herbata czarna i zielona
- owoce (banan, winogrona)
- pozostałe ryby (łosoś, halibut, sola, makrela)
Co zatem jeść?
- naturalny nabiał w szczególności jogurty
- kawa
- jaja
- ziemniaki
- zboża
- orzechy
- pieczarki
- masło
- oleje roślinne
- wiśnie i przetwory z wiśni
- warzywa - dużo warzyw
- grzyby, szpinak, strączki
- tofu, mleko sojowe
Ciekawostka - Biodostępność puryn zawartych w roślinach jest niższa niż z mięsa ponieważ w roślinach są związane z błonnikiem
węglowodany: 30 – 40%
białka: 25 – 30%
tłuszcze: 40 – 50%
Ładunek glikemiczny: niski i średni
Pozostałe zalecenia
- zrezygnować z postu przerywanego w przypadku ataku dny moczanowej – podnosi poziom kwasu moczowego o ok 2 mg/dl
- w przypadku nadwagi i otyłości zredukować masę ciała
- w przypadku insulinooporności i hiperinsulinemii podjąć odpowiednie leczenie
- eliminować stres oraz unikać ciężkich wysiłków fizycznych w przypadku zaostrzenia dolegliwości
- posiłki zjadamy ok 4 h przed snem, kładziemy się dobrze nawodnieni.
- puryny są rozpuszczalne w wodzie, dlatego ważna obróbką termiczną jest gotowanie w dużej ilości wody. W czasie napadu ataku dny eliminujemy całkowicie pieczenie, duszenie, smażenie
Dieta niskopurynowa
Podwyższony kwas moczowy: do 300 mg/dobę wytworzonego z puryn kwasu moczowego
Atak dny/hiperurykemia: do 120 mg/dobę wytworzonego z puryn kwasu moczowego
Z jednego g puryn powstaje 2,4 g kwasu moczowego
Autor:
Mariusz Lorenc - dietetyk kliniczny, dietetyk bariatryczny, psycholog, psychodietetyk
Dietetyk bariatryczny online
